Update Donderdag 17 november 2022
Zaterdag 20 augustus 2022
Piet Mondriaan, Zeeuwsche Kerktoren, 1911 (150 jaar geleden werd Mondriaan geboren in Amersfoort; website: Mondriaan 150 — Mondriaanhuis)
“…die zal ik tot mijnen heiligen berg brengen, en zal hen verheugen in mijn bedehuis, en hunne brandoffers en slachtoffers zullen mij aangenaam zijn op mijn altaar; want mijn huis zal een bedehuis genoemd voor alle volken.”
Inleiding
Als betrokkene ga ik nu nader in op de Verklaring[iii]
Ik ben blij met het gegeven dat de NAK Nederland nu exact een jaar geleden kennelijk ruimte heeft geboden aan kerkleden die in de verleden tijd, om welke redenen dan ook, zich beschadigd voelen door het optreden van toenmalige leidinggevenden binnen de NAK. Echter na het lezen van de Verklaring doemen bij mij toch wel een aantal bedenkingen op die ik nu verder ga uitwerken.
Later zal ik uitleggen dat het tijdstip van deze publicatie niet op zichzelf staat maar verband houdt met de tijd waarin wij nu leven.
De Verklaring van het bestuur van de NAK Nederland 20 augustus 2021
“VERKLARING BESTUUR VAN DE NIEUW-APOSTOLISCHE KERK IN NEDERLAND De afgelopen tijd zijn er individuele gesprekken gevoerd met leden en voormalige leden van de Nieuw-Apostolische Kerk over hun ervaringen met de kerk, met name in de jaren zeventig en tachtig. Terugkijkend blijkt dat deze periode soms gekenmerkt werd door een autoritaire manier van leidinggeven. Normen waren soms belangrijker dan de waarden die in het evangelie van Jezus Christus tot uitdrukking komen. Er werd veel nadruk gelegd op het aanpassen aan de groep en geloofsgehoorzaamheid. De eigen verantwoordelijkheid van de leden is in deze periode niet structureel bevorderd. Deze leiderschapscultuur heeft een negatief stempel gedrukt op verschillende leden en voormalige leden van de kerk. Als kerkbestuur willen wij openstaan voor deze gebeurtenissen uit het verleden en onze excuses aanbieden voor de gemaakte fouten. We zijn ons ervan bewust dat leden van de kerk, inclusief voormalige kerkleden, hieronder hebben geleden. De daaruit voortvloeiende signalen werden niet tijdig opgemerkt, of het ontbrak aan moed om in een vertrouwelijke omgeving kritiek onder ogen te zien. Als gevolg hiervan is er in diverse situaties onjuist gehandeld. Maar wij willen ook aangeven dat er veel ambtsdragers waren die hun pastorale taak liefdevol en eerlijk hebben uitgevoerd. Wij hopen dat deze Verklaring de betrokken broeders en zusters die in het verleden slechte ervaringen met de kerk hebben gehad, zal helpen. Verder vinden wij het belangrijk om op individueel niveau de gesprekken voort te zetten met degenen die hieraan behoefte hebben. Amersfoort, 20 augustus 2021 Het bestuur van de Nieuw-Apostolische Kerk in Nederland” |
Iemand heeft mij op deze tekst attent gemaakt. Na een eerste lezing was ik ontsteld over de inhoud van dit schrijven.
In reflectie op mijzelf heeft de inhoud mij veel energie gekost en heb
heel lang over deze Verklaring nagedacht en mijzelf vele vragen gesteld.
Zoals:
· Wat is de aanleiding geweest tot het publiceren van deze Verklaring?
· En zijn er één jaar na dato ook anonieme resultaten te melden?
Dat blijven interessante vragen.
Zullen we daar ooit iets over te weten komen…?
In het kader van de zelfreflectie wil ik eerst een statement maken.
Voor mij persoonlijk wil ik graag benoemen dat ik in genoemde periode zelf actief ben geweest als Opziener/Apostel in de Nieuw-Apostolische Kerk Nederland. a. Hierbij verklaar dat ik de volle verantwoordelijkheid voor mijn handelswijzen als voormalig Voorganger/Bestuurder op mij neem. b. Zij die zich om welke reden dan ook beschadigd voelen door mijn optreden in deze genoemde periode van december 1984 {Opziener} tot 1990 [Apostel} kunnen zich in alle vertrouwelijkheid bij mij melden via e-mailadres: |
1. Impact op mij persoonlijk
Het heeft mij enorm verbaasd dat ik niet gehoord ben. Als mij iets te verwijten valt, dan had ik mij op zijn minst kunnen verantwoorden of verdedigen.
In de context van deze eenzijdige Verklaring trek ik de conclusie, en wellicht meerderen met mij, dat ik mij niet verantwoordelijk voel voor het getoonde leiderschap!
Waar ik nadrukkelijk afstand van neem is de genoemde kwalificatie “autoritaire manier van leidinggeven” omdat ik - in geval van verschil van mening of conflicten - altijd de nuance heb opgezocht.
Altijd heb ik getracht mij te verplaatsen in de denkwijze en de gevoelens van de ander. Ook in een kerk geldt namelijk het fysische, biologische en psychologische principe van macht en tegenmacht. De macht ontleend aan een geestelijk ambt, vertaald als zijnde afkomstig van God of Jezus of welke hogere macht dan ook, kan (on)bewust misbruikt worden in strak georganiseerde structuren als een kerk als deze.
Ik heb de gevolgen en de fricties/wrijvingen daaruit aan den lijve ondervonden in mijn actieve periode en daarna.
Maar ik was mij toen al bewust dat ik in mijn positie ook de macht van mijn ambt zou kunnen misbruiken.
Maar dat druiste in tegen mijn natuur en ethiek als mens.
Daarbij kan men denken aan het Arabische spreekwoord:
“De mantel verandert de koning”.
Ik heb mij zelf de vraag gesteld of de bedenker van deze spreuk refereert aan het iconische verhaal van Jozef in het boek Genesis de hoofdstukken 37 tot en met 50.
2. Waarom wordt de tijdsafbakening bij de jaren 70-80 in de vorige eeuw gelegd?
In de periode vanaf 1984 maakte ik deel uit van het landelijk bestuur. Samen met Opziener Hans Kamstra.
Dan doelt het huidige bestuur toch ook op mij! De huidige leden van het bestuur hadden echter toen zelf nog geen landelijke functie.
Van een zichzelf respecterend kerkbestuur mag men toch transparantie en de juiste context verwachten?!
DAp Herman Schumacher (li) en Dap G. Pos,
Landelijke Jeugddag in Bremen, 1986
3. Kwaliteit van de enquête die geleid heeft tot de Verklaring:
Omtrent de aanpak van de enquete
- Wat was überhaupt de aanleiding om een dergelijke verkenning te entameren?
- Klopt het dat het huidige bestuur de enquêtes heeft uitgevoerd en zo ja met welke
intenties en competenties?
- Welke voorwaarden werden er gecreëerd om een dergelijk vertrouwelijk gesprek aan te kunnen gaan?
- In hoeverre zijn de reacties van respondenten representatief voor de Verklaring?
- Hoeveel ex-leden zijn er ondervraagd?
- Wordt/werd er onderscheid gemaakt tussen dienende broeders en niet – dienende broeders?
- Wat was het doorslaggevende punt om tot deze Verklaring over te gaan?
Omtrent de kwaliteit van de Verklaring zelf
- Waarom zo weinig transparantie over de beoogde ‘daders’? Zeer waarschijnlijk bedoelt het bestuur DAp. Herman Schumacher en DAp. Gijsbert Pos (GJS: zie ook Hoofdstuk 19).
Maar ook de namen van lagere goden kunnen voorbij komen. Zonder namen te noemen is niemand veilig! Hoe ziet het bestuur dat?
- Waarom ondertekent het bestuur dit bericht zonder hun namen te publiceren: DAp. Rainer Storck, Ap. Peter Klene en Opz. Ruud Vis?
- Met het niet-ondertekenen van dit bericht biedt dit alle ruimte voor de kerkleiding
om zich hiervan persoonlijk te distantiëren. Dat kan toch niet de bedoeling zijn?
- Het gehele bericht houdt namelijk geen rekening met het toenmalige tijdsgewricht[v]. En gaat veel te veel uit van huidige maatstaven. Het bestuur legt op zijn minst dit niet uit en wekt derhalve wel die indruk. En zij was er niet bij; ook DAp.Theo de Bruijn
in ruste niet.
- Wat houden die gemaakte fouten dan precies in? Hoe kan het huidige bestuur dat
beoordelen? Zij was er niet bij. En hoort alles maar van één kant. Zijn er documenten
uit het archief beschikbaar?
- Wat betekent de zin: “De daaruit voortvloeiende signalen werden niet tijdig opgemerkt,
of het ontbrak aan moed om in een vertrouwelijke omgeving kritiek onder ogen te zien”. Zijn dat verhalen die leven onder een of meerdere bestuursleden? Ik zou best hier
meer over willen horen. Want dit klinkt sterk veroordelend en nogal ongenuanceerd!
- En deze: “Als gevolg hiervan is er in diverse situaties onjuist gehandeld.” Wie van het
huidige bestuur kan dat naar waarde schatten en beoordelen?”
4. Communicatie m.b.t. de Verklaring
- Er is GEEN officiële circulaire voorgelezen in alle gemeenten over DE VERKLARING!
- Slechts in de spreekwoordelijke ‘kantlijn’ heeft men, zoals op internet, hier kennis van kunnen nemen!
- Degene die geënqueteerd zijn, hebben zij de Verklaring separaat ontvangen?
Een groot deel van de gemeenschap is notabene NIET in kennis gesteld van dit project. Ook niet iedereen leest internet. Heeft het bestuur een persoonlijk excuus aangeboden aan de geënquêteerden?
5. Nazorg
- Nu is in het geheel niet duidelijk tot welke persoon een slachtoffer zich kan wenden. Want er is geen speciaal telefoonnummer of een e-mailadres vermeld.
- Het zou toch goed zijn geweest deze contact mogelijkheden te benoemen en te vermelden onder de Verklaring.
- Wie gaat de nazorg leveren?
- Is er een onafhankelijke moderator/mediator aangetrokken?
- En een neutrale plaats voor de gesprekken is een must. De Centrale Administratie te
Amersfoort komt nmm daarvoor niet in aanmerking.
- Hoe is de privacy geborgd?
- Het Aposteldistrict West Duitsland[vi] heeft al eerder een hele transparante site voor slachtoffers van de NAK opgezet. Het kan dus wel. Waarom heeft het bestuur in Nederland niet een gelijkwaardige tekst genomen?
6. Epiloog
a. Met mij blijven velen met relevante vragen zitten. Hopelijk kan het bestuur toch nog een openbare toelichting op deze Verklaring geven. Ik ben mede daarom in de pen geklommen én om te voorkomen dat deze Verklaring in de vergetelheid raakt!
b. Als het bestuur het echt meent, komt het met de relevante argumenten en transparantie.
c. Voor degene die nog wat meer achtergrond informatie wil lezen over collectivisme vs individualisme heb ik hiervoor een PDF bijgevoegd.
d. In vervolg op punt d. en op Hoofdstuk 19 “Turbulente tijden” mag ik mij in alle gemoed afvragen of internationale mensenrechten verdragen ook niet van kracht zijn voor kerkelijke organisaties.
Ik durf de stelling aan dat deze democratische verworvenheden van de Verlichting als vrijheid, gelijkwaardigheid, vrijheid van meningsuiting, mensenrechten, in zijn algemeenheid een richtsnoer moet zijn en fundamenteel in de statuten van de NAK vastgelegd moeten worden.
Godsdienstvrijheid is in Nederland voor een kerkelijke organisatie als de NAK toch ook een fundamenteel recht?
Dit gezegd hebbende, zou het dan zo kunnen zijn dat het internationale bestuur geen boodschap heeft aan druk van buitenaf? Zou dit imago van star leiderschap een van de oorzaken zijn in de context van deze Verklaring?
Veel belangrijker is de vervolg vraag of het bestuur haar gedrag –in de geest van de Verklaring -vervolgens op positieve wijze heeft aangepast.
e. Goedwillende mensen kunnen dan in dit systeem gevangen blijven en helaas ook vermorzeld worden. Zoals ik in een interview in het dagblad Trouw[vii] de kerk ooit heb benoemd als een “geestelijk concentratiekamp”.
f. Terugblikkend naar het laatste jaar durf ik te stellen dat bovenstaande ervaringen een grote impact op mij hebben gehad.
g. Ik kom er niet onderuit om ook het volgende met u als lezer te delen:
Ik durf ook de stelling aan dat tijdens mijn actieve periode in de NAK mijn zienswijzen - het nieuwe elan- verkeerd zijn begrepen of dan wel verkeerd zijn uitgelegd.
h. En mijn vertrek komt zeker niet voort uit frustraties want dan had ik eind 1998 bij de opvolging van DAp. Pos al de pijp aan Maarten gegeven….
Bovenstaande zinnen brengen mij bij de prachtige uitspraak van Dante Alighieri[viii]:
“Op het midden van ons levenspad gekomen, kwam ik bij zinnen in een donker woud. Want ik had niet de rechte weg genomen” Dante Alighieri[ix], 1265 – 1321, geboren Florence |
Domenico de Michelino, 1465, Portret van Dante Alighieri staande voor Florence met in zijn handen een kopie van zijn Divina Commedia en links de berg van het Purgatorio (Vagevuur)[x]. In het jaar 2021 werd de 700e sterfdag van deze grote meester herdacht[xi].
Ter afsluiting – nog even terug naar Jesaja 56:7:
“Tafellied” van Huub Oosterhuis T en Antoine Oomen M
Gij die de stomgeslagen mond verstaat
van alle stervelingen die wij zijn,
wij roepen u de naam toe van een mens,
Jezus, de zoon der mensen, uw geliefde.
Nooit sprak een mens als hij,
in hem verstonden wij uw bestaan,
de zin van ons bestaan.
Hij is uw woord geweest,
hij heeft volbracht alle gerechtigheid,
een mens voor allen.
Om zijnentwil zie ons, dit uur bijeen.
Zie alle stervelingen van de wereld,
waar onze doden zijn, verkoold, verwaaid,
vragen wij U: hebt Gij hen nog gezien ?
Waarom genadeloos vernietigd worden
de armsten van de wereld, uw geliefden;
waarom wij die met weinigen bezitten
wat allen toebehoort, uw woord niet doen,
geen wereld maken die in vrede is,
een nieuwe orde van gerechtigheid -
Gij die ons hebt gezegd wat leven is:
te doen wat goed is, recht, elkaar bevrijden.
Gij die dit woord ons in gegeven hebt,
een bron van kracht en moed en zeker weten.
Gij die het licht in ons geschapen hebt:
dat niet de duisternis ons overmeestert.
Dat niet het laatste woord is aan de dood,
Gij die tot hier ons vasthoudt in het leven,
Gij die ons afgestemd hebt op uw stem,
Gij die ons hebt geschapen naar U toe,
Gij die ons zocht, nog voor wij om U riepen,
Gij die gezegd hebt dat Gij ons zult vinden,
wij roepen U de naam toe van uw mens,
Israël, deze aarde, uw geliefde.
______________________________________________________
[i]Zie ook 1 Kon8:41-43, Ps. 15:1, Mat. 21:13, Marc. 11:17, Luc. 19:46
De Lutherse bijbel waar ik uit citeer is een geschenk. En gerestaureerd door de eerder genoemde Joop Lindeman. Hij was gespecialiseerd in het herstellen van oude kostbare boeken.
[ii] Voor de liefhebbers hierbij nog twee foto’s uit een Duitse Lutherse Bijbel van 1801. Van het dekblad en de tekst van Jesaja 56:7 in een Gotische tekst:
[iii] https://www.nak-nl.org/db/7883895/Eerdere-berichten/Verklaring-van-het-bestuur-van-de-Nieuw-Apostolische-Kerk-in-Nederland [iv] https://www.nak-nl.org/db/7883895/Eerdere-berichten/Verklaring-van-het-bestuur-van-de-Nieuw-Apostolische-Kerk-in-Nederland [v] https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2017/52/worden-we-individualistischer- [vi] https://www.nak-west.de/db/7826467/Berichte/Neues-Beratungsangebot-nach-belastenden-Erfahrungen-in-der-Seelsorge [vii] https://www.trouw.nl/nieuws/ex-apostel-noemt-kerk-een-concentratiekamp~bb3360c2/ [viii] Er is recent een mooie en waardevolle biografie over zijn leven verschenen, die voor mij veelzeggend is: Alessandro Barbero, “Dante” bij uitgeverij Atheneum – Polak. De kunstenares Juke Hudig (https://www.jukehudig.nl/) zegt over Dante het volgende: “Zijn verhaal is een zoektocht die duister begint, maar eindigt in het licht. De mens leert zichzelf kennen door alle schaduwzijden heen, bemoedigd, onderwezen en getroost door vele beschermengelen”. [ix] https://nl.wikipedia.org/wiki/Dante_Alighieri uit de Divina Commedia, 1e Zang, vers 1-3 [x] https://nl.wikipedia.org/wiki/Vagevuur [xi] https://www.dantenederland.nl/dante-700/