WLGS 20-31 2 november 2020
Update: 09-11-2021
Aanleiding voor het starten van dit blog is het bericht van de NOS van 11 oktober 2020 dat het Apostolisch Genootschap een persbericht heeft laten uitgaan met betrekking tot het boek van Renske Doorenspleet “Apostelkind”. Binnen het ApGen heeft de publicatie van haar boek voor veel reuring gezorgd. Ook heeft dit boek de aandacht getrokken van de Nederlandse media.
Voor de volledigheid hierbij het gehele bericht:
Apostolisch Genootschap biedt excuses aan na publicatie boek
Het Apostolisch Genootschap, een religieus-humanistische groepering, biedt zijn excuses aan aan alle leden en oud-leden die emotionele schade hebben geleden door de strenge en hiërarchische cultuur binnen het genootschap. Ook is er een onafhankelijk meldpunt geopend waar mensen hun verhaal kwijt kunnen.
Leden ervoeren in het verleden grote groepsdruk. Wie van de groep afweek, werd uitgesloten of publiekelijk terechtgewezen. Leden in nood kregen van de geestelijk verzorgers niet genoeg hulp of verkeerde, onprofessionele hulp. Misstanden, bijvoorbeeld in het gezin, werden toegedekt. Vooral jongeren die lid waren in de jaren 60 tot eind jaren 90 hebben daar erg onder geleden, erkent het Apostolisch Genootschap nu.
Het Apostolisch Genootschap is in 1951 opgericht door de eerste Nederlandse apostel, Lambertus Slok. In de hoogtijdagen had het 30.000 leden, tegenwoordig nog 14.000 leden en sympathisanten. Het genootschap noemt zich een "open, levensbeschouwelijke, vrijzinnige organisatie".
De schepping wordt gezien als een mysterie en de Bijbel wordt in deze religie gezien als een waardevolle verzameling verhalen en metaforen, maar niet als het woord van god. Daarom werd het Genootschap in 2012 bestempeld als 'vrijzinnig.'
Leden konden niet zichzelf zijn
Aanleiding voor de publieke boetedoening is het boek Apostelkind dat onlangs is verschenen. Schrijver Renske Doorenspleet doet daarin kritisch verslag van haar jeugd binnen het Apostolisch Genootschap. Dat riep veel reacties op van mensen die zich in haar relaas herkenden.
Uit de tientallen gesprekken die het genootschap daarop organiseerde, kwamen veel pijnpunten naar voren: mensen ervoeren de groepering als dogmatisch, indoctrinerend, gesloten en dictatoriaal, met persoonsverheerlijking van de, bestuursvoorzitter, de 'apostel'. Ze zeiden dat ze niet zichzelf konden zijn en hekelden de zwijgcultuur en de controle die werd uitgeoefend op onder meer werk, partnerkeus en woonplaats. Van seksueel geweld is uit de gesprekken tot dusver niets gebleken.
'Had niet mogen gebeuren'
De huidige bestuursvoorzitter Bert Wiegman zegt nu: "Ik vind het heel erg dat wij de signalen van de negatieve effecten van de apostolische opvoeding onvoldoende en niet tijdig hebben opgemerkt. Of dat we de moed niet hadden elkaar erop aan te spreken, waardoor er in menig situatie niet juist is gereageerd. Dit had niet mogen gebeuren. Het past niet bij de menswaardigheid waarvoor we ons inzetten en waarop we aanspreekbaar willen zijn. Daarom bieden we onze oprechte excuses aan, aan iedereen die miskenning, beknelling en emotionele pijn ervaren heeft."
Via het meldpunt kunnen leden en oud-leden (verder) praten over hun ervaringen. Ook kunnen ze een beroep doen op professionele ondersteuning of andere vormen van hulp.
Zo’n bericht heeft natuurlijk een enorme impact voor de schrijfster, voor de leden en ex-leden en de organisatie van Apgen zelf. Bij het lezen van het boek heb ik me een aantal dingen afgevraagd. Als iemand de moed opbrengt om verslag te doen van haar of zijn persoonlijke ervaringen binnen een gesloten gemeenschap moet zij of hij over heel wat moed beschikken om daarmee naar buiten te treden. Want velen die zo’n organisatie van binnenuit kennen worden onmiddellijk getriggerd. Of zij hebben hele andere ervaringen of zij herkennen zich in hetgeen de schrijver daarover naar buiten brengt. In ieder geval komt er een hete lavastroom van emoties in beweging variërend van verontwaardiging tot lof. Vooral de schrijver komt onder vuur te liggen. En het boek wordt tot op het bot gefileerd. Zo in de orde van dat de schrijver weinig historisch besef heeft of een totale verkeerde interpretatie van de leer geeft. Of als een leidinggevende – uit het verleden of heden - onder vuur komt te liggen, dan is een bekende reactie dat ’t allemaal niet zo erg is (geweest) en de krijgt de schrijver te horen dat zij / hij ernstig overdrijft, enzovoort. In het geval van de schrijfster Renske Doorenspleet is dat ook gebeurd.
Waar ligt de valkuil waaraan aan zo vaak voorbij gegaan wordt?
Allereerst dient volgens mij de belangrijke vraag gesteld te worden:
“Waarom is een bepaalde gemeenschap zo gesloten geraakt?
Naar mijn mening heeft elke gesloten gemeenschap een aantal geheimen die niet naar buiten mogen komen. Vaak spelen daar schaamte, schuld, misbruik van macht, ongelijkwaardigheid, bijzondere ideeën die afwijken van de gemiddelde norm in de samenleving, een belaste voorgeschiedenis, een grote rol.
Velen die al langer in zo’n organisatie meelopen hebben in de loop der jaren diverse pijnlijke en soms moeilijke ervaringen opgedaan. Zij hebben niet altijd gehoor gekregen, maar zijn toch gebleven. Zij hebben wegen gevonden om met hun pijnen en verdriet om te gaan. En vergeet niet dat loyaliteit van de leden vaak erg groot is. Zij hebben binnen de organisatie hun weg gevonden. Dan kan zo’n boek als nestbevuiling worden betiteld. Als hun oude pijnen worden opgerakeld wordt hun eigen ‘ik’ weer wakker.
En dat wil men niet. Dus volgt ontkenning van de waarheid. Want waarheid is in strijd met belangen. Dan sneuvelt waarheid want belangen zijn soms zo groot – bijvoorbeeld een opgetuigd systeem in stand houden – dat mensen niet willen geloven wat hen niet uitkomt.
Wat is nu dan die valkuil? Dat er alleen maar in de richting van de schrijver, de klokkenluider wordt gewezen en geen aandacht gegeven wordt aan de aangedragen problematiek. Bijna haast reflexmatig. Er dreigt dan verkettering. En waar aan voorbijgegaan wordt is het feit dat de schrijver haar of zijn ervaringen wil delen met anderen. Misschien hoopt dat de organisatie er lering uit wil trekken. Of dat leden wakker geschud worden. Misschien zijn er nu wel mogelijkheden om een dialoog aan te gaan. Of dat leden na zoveel jaren nu wel de vrijheid voelen om afstand te nemen van de organisatie. En nog meerdere mogelijkheden zijn aan te dragen. Ik zie dit boek als een uitdaging voor eenieder die betrokken is bij deze organisatie. Maar ook voor andere takken en twijgen aan deze Apostolische boom. Zoals de Nieuw-Apostolische Kerk (NAK). Onmiddellijk komt dan een tweede gelijksoortige valkuil aan de orde. Lezers van dit boek uit de NAK kunnen dan denken: “Maar bij ons was het lang zo erg niet als bij hen…“. En hier komen dan dezelfde mechanismen naar zoals ik hierboven heb beschreven naar boven. Ik neem hier toch een voorschot op het voordeel van de twijfel als ervaringsdeskundige.
Met mijn blog beoog ik juist mijn persoonlijke ervaringen met de lezer te delen. Uiteraard beschrijf ik dan ook wederwaardigheden van positieve maar ook van minder positieve tot zeer verontrustende aard. Waar absurdistische leerstellingen, machtsmisbruik, inperking van mensenrechten, geslotenheid, enzovoort ook aan de orde komen. En ik stel dus vast dat er wel degelijk overeenkomsten zijn.
Hierbij heb ik mij de vraag gesteld in welke mate de geschiedenis van beide richtingen door politieke en maatschappelijke invloeden bepaald is geworden. De uitkomst van deze ontwikkeling is dat zij inhoudelijk heden ten dage totaal van elkaar verschillen. Dit heeft mij op het volgende idee gebracht om eerst in het kort hun gezamenlijke geschiedenis te schilderen vanaf 1832 tot 1951. Hierbij hoort ook de relatie met de Duitse moederkerk, “Neuapostolische Kirche”, tot 1951.
Wat nu volgt komt waarschijnlijk over als gortdroge informatie. Maar deze opsomming is nodig om het vervolg van dit blog te begrijpen. Tevens wil ik de gelegenheid aangrijpen om duidelijk te maken dat de NAK Nederland is ontstaan in 1961 en niet in 1863 bij Apostel Schwartz zoals sommigen in hun schrijfsels het geschiedenis tijdperk willen annexeren. Datzelfde geldt natuurlijk ook voor de ApGen die officieel in 1951 is opgericht.
Er zijn namelijk grote trendbreuken vast te stellen na een splitsing en ook na een samenvoeging. Laat ik dicht bij huis blijven. De NAK Nederland in 2020 is een hele andere kerk geworden dan de vroegere HAZEA uit bijvoorbeeld de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw. Ik heb zelf kunnen vaststellen dat zij veel meer overeenkomsten heeft met de huidige (Gemeente van Apostolische Christenen) GvAC.
Om onze afkomst goed te kunnen begrijpen, ga ik beginnen met een kort overzicht te geven over onze ontstaansgeschiedenis. Lezers die bekend zijn met de Apostolische beweging noemen meestal de Katholiek Apostolische Gemeente of Kerk[i] (KAG/KAK). In de Apostolische literatuur is over deze beweging veel geschreven. Voor mij zijn in het verleden de volgende boeken leidend geweest: Rowland Davenport[ii], Helmut Obst[iii], Johannes Albrecht Schröter[iv][v] en Tim Grass[vi] Ds. M.J. Tang[vii] heeft in 1982 een dissertatie geschreven waarin dit onderwerp aan de orde komt. En recent zijn ook nog drie boeken hieraan toegevoegd van de hand van Berry Brand[viii] en het meest recente boek van Truus Bouman[ix] – Komen.
Centraal in de leer van deze opwekkingsbeweging staat de verwachting van de Wederkomst van Jezus Christus. Hierbij hebben de chiliastische ideeën uit het Boek Openbaring als verlossingsplan een belangrijke plaats ingenomen. Verder is het ontstaan van de KAG ingegeven door de grote maatschappelijke veranderingen na de Franse revolutie, de Verlichting, de politieke aardverschuivingen in Europa na de gevoerde oorlogen onder Napoleon, gepaard gaande met sociale onrust en economische depressie. Dat alles heeft geleid tot cultuurpessimisme en toenemend conservatisme. Gelovige mensen in Groot Brittannië zijn op zoek gegaan, hebben gelijkgestemden gezocht en hebben hun heil bij elkaar gevonden. Uit de latere Albury Conferenties zijn verdere ideeën geboren. En de gevaarlijke chiliastische ideeën die juist meestal weer opduiken in tijden van grote onzekerheid en angsten, worden in de leer der KAG geïncorporeerd. Hiermee is heel in het kort de theologische oorsprong van de KAG aangeduid. In genoemde boeken wordt daar op verschillende manieren heel uitvoerig op in gegaan.
De beroemde ongedateerde tekening van de Engelse Apostelen; Voor de tafel v.l.n.r. Henry Drummond, Henry Dalton en John Bate Cardale. Achter de tafel v.l.n.r. John Owen Tudor, Francis Sitwell, Henry John King-Church, William Dow, Thomas Carlyle, Francis Valentine Woodhouse, Spencer Percival, en Nicholas Armstrong.
Met mijn kennis van nu en naar mijn huidig inzicht zijn bij die Albury Conferenties bijbelteksten aan elkaar geknoopt en hebben deze betekenissen gekregen die zeer waarschijnlijk theologisch niet of nauwelijks verdedigbaar zijn. Maar zij passen in dat toenmalig tijdsgewricht. Een mijns inziens een belangrijke vraag zie ik – voor zover ik weet - nergens gesteld in de Apostolische Beweging en betreft de herhaalbaarheid van het Apostelambt. De beroemde theoloog Karl Barth[x] heeft daar een heel duidelijke uitspraak over gedaan. Jezus Messias heeft Zijn jongeren uitgezonden als Apostelen. Beschouwde Hij deze gave of ambt als herhaalbaar? Heeft Jezus Messias ooit de intentie gehad een nieuwe religie te stichten? Hij is als Jood geboren en als Jood gestorven. Hij heeft Zijn geloof geleefd.
Wat we weten is dat Apostel Paulus zich wel hiervoor heeft beijverd. In zijn ijver en met zijn conservatieve ideeën heeft hij later Jezus Messias ook wel in de wielen gereden. Want de kerk die later is ontstaan vertoont veel Paulinische trekken. Na het overlijden van de laatste Apostel is de christelijke gemeente verdergegaan met de bisschoppen. Tot de negentiende eeuw is het Apostelambt of -gave nooit meer ingevuld. De vraag van herhaalbaarheid zal dus naar alle waarschijnlijkheid nooit beantwoord kunnen worden. Barth gaat er toch vanuit dat het Apostelambt of -gave niet herhaalbaar is. Want hij stelt de terechte vraag welke Autoriteit geeft jou die volmacht? Op de keper beschouwd is naar mijn bescheiden mening de roeping van de eerste Apostelen in de KAG toch wat vaag en mistig gebleven. Het lijkt erg op wishful thinking, of op het stellen van een retorische vraag: “Zijt gij geen Apostel?”
Toch kan gezegd worden dat Engelse Apostelen groots werk hebben verricht, namelijk hun streven naar oecumene Wij kunnen daarom slechts met respect aan hen terugdenken.
Echter hun maatschappelijke positie, hun aanzien op het wereldtoneel in die tijd, heeft ook nadelen gebracht. Het Europa in die dagen was fel nationalistisch. De Engelse Apostelen waren zich sterk van bewust onderdaan te zijn van een supermacht. Met aan het hoofd de roemruchte Koningin Victoria[xi] die ruim 63 jaar vorstin de scepter over de monarchie “Brittannia rules the waves” heeft gezwaaid en duidelijke haar stempel op de samenleving heeft gedrukt. Het zijn deze twee factoren, aanzien en nationalisme, die helaas hebben bijgedragen een grote mate van zelfverheffing.
Zij hebben te weinig acht geslagen op het feit dat dienaar zijn, het Apostelschap, alleen middel en geen doel op zichzelf is. De aloude valkuil die zich later meermalen zal herhalen in de Apostolische Beweging. Je loopt als machthebber groot gevaar als je geen profeet Nathan naast je duldt…
Ze waren er zelf van overtuigd dat het Apostelambt noodzakelijk was om de voleinding en het wederkomen van Jezus te bereiken. Ook dat niet aan hen de macht was gegeven om een apostel wel of niet te erkennen.
Links: Apostel Woodhouse.
Notabene door Apostel Francis Woodhouse zelf geschreven in 1862:
Ze waren er zelf van overtuigd dat het Apostelambt noodzakelijk was om de voleinding en het wederkomen van Jezus te bereiken. Ook dat niet aan hen de macht was gegeven om een apostel wel of niet te erkennen.
"God kan nieuwe Apostelen roepen. Hij kan herhalen wat Hij met Paulus en Barnabas heeft gedaan. Wij matigen ons niet aan de macht te bezitten om God een grens te stellen.
God kan dat doen, daarvoor zijn genoeg bewijzen in de bijbel te vinden, echter geen bewijs is in de Schrift te vinden voor het invullen van de open plaatsen van Apostelen die geroepen, afgezonderd en uitgerust waren en die door de dood weggenomen werden”. (Eine Belehrung über die Fortdauer des Apostolats.)
Echter eerder hadden de Engelse apostelen op de noodzaak van het voortbestaan van het apostelambt gewezen. B.v. in het "Testimonium" waarvan de tekst in verkorte vorm verderop volgt, en in andere geschriften. Ook waren de Engelse apostelen ervan overtuigd dat zij door God waren aangewezen om de verdeelde christenheid weer één te maken, uiteraard wel onder hun leiding…
rechts: Apostel Cardale
Voor een goed begrip druk ik de verkorte versie van het Testimonium uit 1834, opgesteld door Apostel John Cardale hierbij af.
Ik heb mijn persoonlijke mening hierbij
weergegeven. Ik zeer benieuwd naar het
oordeel van u als lezer.
Wilt u dat mij mij delen?
Als ik dan de laatste zin heb gelezen ben ik mij drie dingen bewust geworden.
1. De verworven waarden uit de Verlichting worden resoluut afgewezen.
2. De bekende slogan uit de Franse Revolutie Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap hebben in de KAG geen plaats gekregen. In de andere latere afsplitsingen wel?
3. Voor opkomende democratisering in de samenleving is geen enkele steun geboden.
Oordeel zelf:
Sinds het ontstaan van de Katholiek Apostolische Gemeente of Kerk[xii] (KAG/KAK) in 1832 is er een woud aan afsplitsingen[xiii] ontstaan. De meeste afsplitsingen hebben qua geloofsleer een min of chiliastisch[xiv] karakter behouden.
Crocosmia crocosmiiflora, een soort Montbrtia
Een van de eerste grote afsplitsingen in de KAG heeft zich voltrokken in Duitsland. Friedrich Wilhelm Schwartz heeft in deze afsplitsing na zijn beroeping als Apostel van het begin af een belangrijke rol gespeeld. Als jonge man wist hij zich geroepen tot zendeling en was daarom naar Berlijn vertrokken om te studeren aan een opleidingsinstituut voor missionarissen. Hier kwam hij met de KAG in aanraking en is tot deze geloofsgemeenschap toegetreden. Al snel werd hij in diverse ambten beroepen. In 1861 werd hij tot Engel of Hulpbisschop voor Hamburg aangewezen.
Oorzaak van de breuk met de moederkerk in 1863 was de roeping van Schwartz tot apostel door de Duitse raadsprofeet Heinrich Geyer. Deze roeping werd in de KAG als ongeldig beschouwd. De betrokkenen hebben met de gemeente Hamburg de KAG verlaten en zijn verder gegaan onder de naam van “Allgemeine Christliche Apostolische Mission (ACAM).
Opgemerkt dient te worden dat de relatie tussen KAG en deze en latere afsplitsingen nooit meer goed gekomen is. Hiertoe zijn wel pogingen ondernomen maar zijn vanuit de KAG nooit beantwoord.
Even tussen door:
Graag wil ik ook kwijt dat de KAG ook in Nederland vaste grond onder haar voeten heeft gekregen. Hierbij een paar voorbeelden uit het lezenswaardige boek van Ds Tang:
De eerste sporen treffen we aan in kringen waar de directe invloed van het Reveil[xv] voortleeft.
Het Reveil in Nederland krijgt deze opwekkingsbeweging een eigen orthodox-protestantse vorm. De nadruk ligt op de beleving van de eigen vroomheid, op de harmonie van dogma en gevoel. De beweging loopt min of meer parallel met de Romantiek[xvi] en heeft ook een gemeenschappelijke wortel in de afkeer van het rationalisme[xvii] en de Verlichting.[xviii] Want religiekritiek is een pijler van de Verlichting geweest. Het proces van secularisering verdringt in de 18e en 19e eeuw de religie uit de ethiek en de moraal, de politiek en de wetenschap. De 'wetenschap' neemt dan gaandeweg de plaats in van "God" als essentie der dingen. Wij, die nu in de 21e eeuw leven, zien steeds meer dat religie en zingeving hoogst actueel is geworden. Terug van weggeweest!
De ideeën van Isaäc da Costa[xix] anno 1823 komen voor een belangrijk deel overeen met het Testimonium[xx] van de KAG. In 1851 heeft Apostel Henry John King-Church contacten gehad met predikanten in Nederland. Meer resultaat heeft de Evangelist Maximillian von Pochhammer[xxi], die reeds in 1853 in het Pruisische Königsberg een grote gemeente heeft opgebouwd. Hij is in 1862 naar Nederland gekomen en heeft een tweetal gemeenten gesticht: Den Haag en Rotterdam.
Mr. Isaäc Capadose[xxii], een geconverteerde Jood, is in 1867 door Apostel Francis Woodhouse te Albury tot priester gewijd. En een jaar later tot Engel voor de gemeente Den Haag.
Broeder Joop Waerts heeft in mijn tijd veel onderzoek gedaan naar deze hele interessante figuur. Maar daarover later meer.
Terug naar Apostel Schwartz:
In september 1863 werd hij in het woord van profetie op Nederland en een deel van Duitsland gewezen als stamgebied (werkgebied). Door deze aanwijzing vestigde hij zich diezelfde maand nog in Amsterdam, hetgeen leidde tot oprichting van de "Apostolische Zending", sinds 1893 officieel geregistreerd onder de naam Hersteld Apostolische Zendingskerk[xxiii]
De leidinggevenden van de afscheiding in 1863 stammen meer uit midden- en lagere maatschappelijke klassen. Onder de bezielende leiding van Apostel Schwartz en niet te vergeten Apostel Friedrich Wilhem Menkhoff[xxiv] heeft deze apostolische twijg zich snel ontwikkeld. Maatschappelijk is er in de tweede helft van de negentiende eeuw ook veel gebeurd. Het verschil tussen arm en rijk is dan ook heel groot. Er zijn grote sociale verschillen. Lees maar de boeken van Charles Dickens. Opkomende socialistische bewegingen onder invloed van Karl Marx. De evolutieleer van Charles Darwin. De Krim oorlog van 1853. De Frans Duitse oorlog van 1870-1871. De Boerenoorlog in Zuid Afrika. De Dreyfus affaire[xxv] in Frankrijk. Dus opkomend antisemitisme in Europa. Ja, Europa breed zijn kleine antisemitische partijen zijn ontstaan die ook internationale contacten hebben gehad volgens Hannah Arendt[xxvi]. Hoewel het 19e eeuwse antisemitisme niet te vergelijken was met het rabiate antisemitisme van Adolf Hitler, vond de laatste wel zijn oorsprong in een mengeling van biologische racisme, virulent nationalisme en reactionair modernisme. Vooral de eerste twee varianten vonden een voedingsbodem in het denken van het einde van de 19e eeuw.
F.W. Schwartz F.W. Menkhoff
J. Kofman J.H. van Oosbree
Na dit uitstapje weer terug naar Apostel Schwartz. Je kunt dus zeker stellen dat deze afsplitsing van de “Apostolische Zending” van Schwartz in grote lijnen trouw is gebleven aan de beginselen van de KAG. Dat kun je ook lezen in zijn boek “Het Boek voor onze Tijd” met als ondertitel De Openbaring van Johannes leesbaar voor de Gemeente. Het boek stond in mijn vaders boekenkast, maar zo leesbaar vond ik dat als jongen nou ook weer niet…
Na het overlijden van Schwartz en Menkhoff in 1895 is er toch onder Apostel Krebs een andere wind gaan waaien. Deze wil geen inmenging meer van de profeten. Als vanzelfsprekend neemt apostel Krebs na het overlijden van apostel Schwartz ook de Hersteld Apostolische Zendingkerk in Nederland onder zijn hoede. En neemt duidelijk afstand van het gedachtengoed van Schwartz. Terwijl de door hem aangewezen Apostel van Bemmel wil vasthouden aan de lijn van Schwartz en deze boven “Het Nieuwe Licht”* van de autoritaire Apostel Krebs stelt. Het komt tot een onoverbrugbare kloof. Apostel Krebs ontheft van Bemmel uit zijn ambt (sic!). En de splitsing is een feit. Uiteindelijk ontstaat hieruit de HAZK, stam Juda.
Ad* Wat betekent “Het Nieuwe Licht”
Van groot belang blijkt ook hier dat apostel Krebs krachtig het door apostel Schwartz voorzichtig ingezette beleid niet meer volgt door zelf dienaren aan te wijzen in plaats van de profeten te laten spreken. En in de gemeenten in Duitsland wordt niet meer gepredikt aan de hand van een vooraf bestudeerde tekst. De voorgangers spreken voor de vuist weg, gebruiken voorbeelden uit het dagelijkse leven en spreken tot het hart van de gemeenteleden. Tezamen met het heersende warme gemeenschapsgevoel en het volkse lekenpriesterschap zijn deze kenmerken voor velen aantrekkelijk geweest, waardoor het aantal gemeenten in die tijd sterk toegenomen is. Deze ontwikkeling wordt “het nieuwe licht” genoemd. De aanhangers stellen dat er sprake is van een voortgaande openbaring door Jezus in de thans levende apostelen. Kwade tongen hebben niet ten onrechte beweerd dat Krebs zo ver heeft willen gaan om bepaalde teksten uit de Bijbel “hooi en stoppelen” te noemen. Met name delen uit het oude testament[xxvii]. Ook heeft Krebs geprobeerd van alle apostelen hun autonomie te ontnemen. Maar dat is hem niet gelukt.
Zo ontstaat onder Krebs in Nederland de “Hersteld Apostolische Zendingsgemeente in Eenheid der Apostelen” (HAZEA). Apostel Krebs wijst Jacob Kofman aan als Apostel voor Nederland. Inmiddels heeft Krebs zichzelf ook opgeworpen als de leider van Duitse en Nederlandse kerkelijke gemeenten. En is de titel gecreëerd van “Stamapostel”.
Bovenstaande ontknoping komt zeker uit de algemeen bekende Apostolische geschiedschrijving van uit de HAZEA / NAK. Maar is mij vooral duidelijk geworden in de gesprekken met Apostel Ben van den Bosch van de HAZK, Stam Juda, in de negentiger jaren van de vorige eeuw. Gestaafd met oude documenten. Je kunt zeker stellen dat van Bemmel in feite geëxcommuniceerd is. Een doodordinaire coup.
In feite is Krebs de grondlegger geworden van de latere “Neuapostolische Kirche” in Duitsland geworden. Waarbij het Duits nationalisme een centrale plaats in de kerk heeft gekregen.
Kolkend water…
Onder Kofman keert de rust keer weer terug. En er breekt een periode aan van grote bloei.
In de vroegere bibliotheek van de NAK in de Centrale Administratie heeft Joop Waerts vele dienstbrieven van Kofman verzameld. Vele brieven heb ik gelezen. Deze ademen een sfeer uit van eenvoud en praktisch geloven, van de wederkomst Christi, gemeenschapszin en aandacht voor armen en ‘nooddruftigen’ en at last but not least voor ontslapenen. Boven aan zijn weekbrief heeft Apostel Kofman consequent geschreven: zoveel ontslapenen zijn vorige zondag verzegeld . Ondanks zijn zwakke gezondheid is deze Apostel zeer actief geweest en maakt vele reizen door het land.
Krebs overlijdt in 1905 en wordt opgevolgd door Stamapostel Herman Niehaus[xxviii].
De kerkelijke gemeente in Nederland heeft onder Kofman een enorme groei doorgemaakt. In 1910 treedt Kofman terug omdat hij ernstig ziek is. Hij wordt opgevolgd door Johannes Hendrikus van Oosbree. Hij is één van de langst ambterende apostelen binnen de HAZEA / NAK[xxix] geweest. Hier begint een periode van verdere ontmythologisering van het Christelijk geloof naar een religieus humanisme. Dat belooft heel interessant te worden.
Wordt Vervolgd.
Eindnoten:
[i] https://nl.wikipedia.org/wiki/Katholiek_Apostolische_Kerk [ii] Rowland A Davenport “Albury Apostles”, 1974 [iii] Helmut Obst, Apostel und Propheten der Neuzeit: Grunder christlicher Religionsgemeinschaften des 19. und 20. Jahrhunderts (Kritische Studien Zur Geschichtswissenschaft), 2000 [iv] J.A. Schröter, Die Katholisch – Apostolischen Gemeinden in Deutschland und der „Fall Geyer“, 1997 [v] J.A. Schröter, „Bilder zur Geschichte der Katholisch-apostolischen Gemeinden“, 2001. Een prachtig boek! [vi] Tim Grass, “The Lord’s Work”, a History of the Catholic Apostolic Church, 2017 [vii] Dr. M.J. Tang, “Het Apostolische werk in Nederland”, tegen de achtergrond van zijn ontstaan in Engeland en Duitsland, 1982 [viii] Berry Brand, “Nieuw Licht op Oude Wegen”, de wegen die de apostolische beweging volgde vanaf de oorsprong (1830) tot Het Apostolisch Genootschap anno 2011 [ix] Truus Bouman – Komen, “Tweeduizend jaar apostolische veelkleuringheid”, zoektochten van bevlogen mensen, 2020 [x] https://nl.wikipedia.org/wiki/Karl_Barth [xi] https://nl.wikipedia.org/wiki/Victoria_van_het_Verenigd_Koninkrijk [xii] https://nl.wikipedia.org/wiki/Katholiek_Apostolische_Kerk [xiii] https://nl.wikipedia.org/wiki/Hersteld_Apostolische_Zendingkerk#/media/Bestand:Apostolischen2.jpg [xiv] https://nl.wikipedia.org/wiki/Chiliasme [xv] https://nl.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9veil [xvi] https://nl.wikipedia.org/wiki/Romantiek_(stroming) [xvii] https://nl.wikipedia.org/wiki/Rationalisme [xviii] https://nl.wikipedia.org/wiki/Verlichting_(stroming) [xix] https://nl.wikipedia.org/wiki/Isa%C3%A4c_da_Costa [xx] https://en.wikipedia.org/wiki/Catholic_Apostolic_Church#Separation_of_the_apostles_and_their_%22testimony%22 [xxi] https://www.apostolische-geschichte.de/wiki/index.php?title=Maximilian_von_Pochhammer [xxii] http://nl.wikisage.org/wiki/Isaac_Capadose [xxiii] https://nl.wikipedia.org/wiki/Hersteld_Apostolische_Zendingkerk [xxiv] https://apostolische-geschichte.de/wiki/index.php?title=Friedrich_Wilhelm_Menkhoff [xxv] https://nl.wikipedia.org/wiki/Dreyfusaffaire [xxvi] Zie Hannah Arendt: The Origins of Totalitarianism, Chapter One, Antisemitism, pg 3
[xxvii] Naar huidig inzicht spreken theologen nu liever over het Eerste en Tweede Testament, waarbij nadrukkelijk wordt vermeld dat beide Heilige Boeken als gelijkwaardig dienen worden beschouwd. Het wordt heden als een vorm van antisemitisme beschouwd als in de Christelijke denominaties het Tweede of het Nieuwe Testament de voorkeur verdient boven het Eerste of Oude Testament.
[xxviii] Inmiddels is deze titel van Stamapostel al ingeburgerd
[xxix] Hier bedoel de NAK: “Neuapostolische Kirche”