WLGS 20-19 31 juli 2020
Update: 09-11-2021
Erythranthe Cardinalis - een betekenisvolle naam...
Hoe de wereld één grote kerk zou moeten worden. Niet een vreedzame co-existentie waar andere religieuze richtingen nog bestaansrecht zouden hebben maar waar één slechts bestaansrecht zou hebben.
Mijn collega Charles op het antropogenetisch instituut in Groningen zei ooit tegen mij: ”Gerrit, jij behoort tot een kleine, getalsmatig onbeduidende geloofsgemeenschap. Maar als jullie zo groot worden als de kerk van Rome zullen jullie je net zo manifesteren als dat machtsinstituut. Hoe zal de wereld er uit zien als jullie de allergrootste worden? Daarin zullen alle andere religieuze richtingen worden verboden”. Geen geruststellende boodschap. Maar wel het overdenken waard. Toen leek mij zo’n gedachte wel wat overdreven. Maar ik hoorde wel een beetje terug hoe mijn vader altijd dacht over grote multinationals. Dan zei hij steevast: “In Rome zit er ook zo één.” Ondanks een periode met een totalitaristisch regime van JG Bischoff zou dat voor mij toch een ernstige waarschuwing moeten zijn geweest. Maar ik realiseerde mij dat toen onvoldoende. Ik wilde dat niet zien. Totdat wij naar het district Arnhem waren verhuisd. In gesprekken met broeders en zusters, dienaren, onafhankelijk van elkaar, ontdekte ik dat de uitspraak van Charles een grote kern van waarheid bevatte. Er was heel veel leed, vele beschadigingen. Hoe kan dat nou vroeg ik me af? Goedwillende broeders en zusters hebben dat niet verdiend, is en blijft mijn mening.
Dit district is een grote leerschool voor mij geworden!
Eind 1982 hebben wij als gezinnetje een enkeltje naar het district Arnhem gekregen. Ik heb daar een verweesd district aangetroffen. Alwaar vele jaren een oudste de scepter had gezwaaid. Ik wist van jongs af aan al dat hij binnen Apostolisch Nederland een uiterst controversiële figuur was. Hij heeft mede aan de basis gestaan van de fanatieke implementatie van de Boodschap van JG Bischoff samen met andere kopstukken uit het district Utrecht en de stad Den Haag.
Mede dankzij hun relaties met het trio (JG Bischoff, F. Bischoff en G Rockenfelder) kregen zij steun om toch naast de reguliere kerkgemeenschap HAZEA te mogen bestaan. How zat!
In de HAZEA was apostel Gerrit Kamphuis (zie onderstaande foto) namelijk terughoudend in de verkondiging van de stamapostel-boodschap, zodat zich een ontevreden deel zich van de HAZEA afscheidde.
Even mijn mening: “dat is toch je reinste muiterij op een koninklijk schip?" Maar goed, na de oprichting van “de NAK” ( in de volksmond van de HAZEA werd gesproken over “de Nakkers”. Dat geeft een beetje de stemming weer... De sfeer was helaas over en weer niet direct verzoenend) werd zij voorlopig vanuit Duitsland geleid als de Neu Apostolische Gemeinde, en verzorgd door DAp. Walter Schmidt en Apostel Wilhelm Knaupmeier.
Zo vond in Nederland een klein gezelschap van gelijkgestemden daar onderdak. En wat mij later ook bleek zaten zij in eensoort Ark van Noach. Alle ramen en vensters dicht. Alleen een geopend dakvenster voor contact met de hemel. Bijna letterlijke afzondering van het wereldgebeuren. Wachtend op de komst van de Heiland. Mijns inziens met zeer tragische gevolgen!
Gerrit Kamphuis trad in 1954 terug. Hij werd opgevolgd door Tjark Bischoff. Op last van JG Bischoff moesten rebellerende dienende broeders uit hun ambt worden gezet. In Nederland verzamelden uitgezette leden van de HAZEA zich in 1958 onder de apostelen Kamphuis en Smit (tot dan toe voorganger van de in 1925 opgerichte Hersteld Evangelische Apostolische Gemeente) in de Apostolische Geloofsgemeenschap die sinds 1980 Gemeente van Apostolische Christenen genoemd wordt.
Het bizarre was dus dat twee verschillende stromingen binnen één kerkelijke gemeente werd getolereerd. Bij vele gelovigen binnen de HAZEA werd deze move als onbegrijpelijk ervaren. Mijns inziens terecht. Politiek gezien was het een slimme zet. Eindelijk kon JGB de “vrijzinnige” HAZEA naar Duits model omvormen. Maar tegelijkertijd een gevaarlijke en misdadige zet. Mensen werden tegen elkaar opgezet. Hier werd de politiek van verdeel en heers toegepast. Toenemend wantrouwen naar elkaar toe. De eerder genoemde G. Rockenfelder heeft hierin een infiltrerende dubieuze rol gespeeld. Mijn conclusie is: Wat moeten beide Apostelen Gerrit Kamphuis en Tjark Bischoff in die periode door een hel zijn gegaan!
Je kunt je goed voorstellen dat na het overlijden van JGB in 1960 en de samenvoeging in juni 1961 lang niet alle problemen waren opgelost.. Ter bevordering van de uniformiteit is de HAZEA toen onder de naam van de NAK verdergegaan. Onder vele HAZEA leden werd dat als een verlies, als een schoffering ervaren. Getalsmatig was de HAZEA veel groter. Zij werden nu ondergebracht in de vermaledijde NAK Nederland waar een handje vol - eertijds rebellerende geloofsgenoten - toch een soort van overwinningsfeest kon vieren terwijl zij met elkaar notabene ook nog moesten accepteren dat vanaf het altaar werd gepredikt dat bij het overlijden van JGB “God zijn plan had veranderd”.
God hoorde hen brommen. Zo werd dat toen in 1961 en later ervaren.
Binnen de huidige NAK is veel van wat in deze jaren (ruwweg tussen 1945 en 1960) is gebeurd niet verwerkt. Er is een soort stilzwijgende afspraak om niet meer op deze jaren terug te komen. Onder de oppervlakte is er echter vooral bij ouderen nog veel herinnering en pijn en verdriet over deze periode geweest.
Dit uitstapje is nodig om het vervolg beter te kunnen begrijpen. Terug naar het begin dit blog. Tevoren had ik wel wat informatie ontvangen. Maar al snel merkte ik dat hier een gigantisch project op mij wachtte waar heel wat meer deskundigheid voor nodig was dan ik in huis had. Zowel bestuurlijk als pastoraal. Hoe kun je jarenlange beschadigingen weer wat recht breien? Hoe ga ik om met het ongelooflijk groot wantrouwen naar zo’n nieuwkomer die ons weer snel op het juiste spoor moet brengen. Zo’n vazal van de Districtsapostel.
Hierbij heb ik mij zelf ook de vraag gesteld wat zijn nu de redenen geweest dat verantwoordelijken binnen de Nederlandse kerkprovincie van de NAK na 1961 zolang bepaalde zaken in een district hebben getolereerd? Want zij zijn toch mede door JGB en Walter Schmidt vertegenwoordigers geworden van het Duitse kerkmodel? Daarover in latere hoofdstukken meer.
Zoals gezegd trof ik een verweesd district aan. Met heel veel lieve broeders en zusters.
Ter overweging:
Het is toch opvallend dat na het overlijden van JGB slechts een klein deel van de leden in Duitsland, Nederland en andere Europese landen is afgehaakt. De rijen werden gesloten. Overigens dient opgemerkt te worden dat in overzeese gebieden zoals de USA en Canada de boodschap van JGB nauwelijks zo’n issue is geweest als in het Avondland, het oude Europa.
Recent heeft de filosofe Stine Jensen daar een interessant onderzoek naar gedaan.
Hiervoor zijn tv opnames gemaakt die in een serie terug te zien in het programma “Dus ik volg”. Zij schetst een goed beeld welke mechanismen in de menselijke psyche hierbij een grote rol spelen. Deze serie is echt de moeite waard om te begrijpen wat er toen in deze tak van de Apostolische Beweging is gebeurd.[i]
Om een en ander wat te verduidelijken voeg ik hierbij ook een uitgewerkte boom van alle nieuwe takken aan de oorspronkelijke stam, de Katholkek Apostolische Gemeente. Want ik kan me voorstellen dat je door de bomen het bos niet meer ziet.....
PS: bovenstaand overzicht is verre van volledig; en schetst hooguit een beeld gezien vanuit Nederland.
[i] Bij het schrijven van deze zinnen ben ik bepaald bij de Duitse voormalige sekte “Colonia Dignidad” in Chili. Een volledig uit de hand gelopen z.g. liefdadigheidsproject en een vormingscentrum. Gefundeerd op een gevaarlijke uitleg van chiliastische ideeën. Gelukkig is het in de hier boven besproken geloofsgemeenschap nooit zover gekomen! Maar er zijn wel wat overeenkomsten. En ik noem dit om aan te geven tot welke vreselijke excessen zulke chiliastisch getinte projecten kunnen leiden. Zeker als je bedenkt in wiens handen de leiding berust. https://de.wikipedia.org/wiki/Colonia_Dignidad https://www.duitslandinstituut.nl/artikel/28483/duitse-steun-voor-slachtoffers-sekte-colonia-dignidad
Hibiscus syriacus - Licht geeft hoop
Een gedicht van Huub Oosterhuis:
Licht dat ons aanstoot in de morgen voortijdig licht waarin wij staan. Koud, één voor één, en ongeborgen, licht overdek mij, vuur mij aan. Dat ik niet uitval, dat wij allen zo zwaar en droevig als wij zijn, niet uit elkaars genade vallen en doelloos en onvindbaar zijn.
Licht, van mijn stad de stedehouder, aanhoudend licht dat overwint. Vaderlijk licht, steevaste schouder, draag mij, ik ben jouw kijkend kind. Licht, kind in mij, kijk uit mijn ogen of ergens al de wereld daagt waar mensen waardig leven mogen en elk zijn naam in vrede draagt. Alles zal zwichten en verwaaien wat op het licht niet is geijkt. Taal zal alleen verwoesting zaaien en van ons doen geen daad beklijft. Veelstemmig licht, om aan te horen zolang ons hart nog slagen geeft. Liefste der mensen, eerstgeboren, licht, laatste woord van Hem die leeft.