WLGS 20-17 12 juli 2020
Update: 09-11-2021
Binnen de kerk in de Groningse provincie leef ik steeds meer in een tijd van botsende culturen. Daarbij wordt het steeds lastiger om werkelijkheid en beeldvorming uit elkaar te houden. Hierbij speelt fanatisme een belangrijke rol. Een aantal gematigde dienaren gaan op natuurlijke wijze ‘in de rust’ (het woord emeritaat wordt in de kerk niet gebezigd). Onder andere Oudste Guit. En een aantal andere dienaren met boven gemeentelijke verantwoordelijkheid houden het voor gezien. Zij treden af wegens gezondheidsredenen of drukke werkzaamheden. Hiervoor komen anderen in de plaats die meer in de lijn van Herman Schumacher denken.
Ook in de studentenkringen zijn er botsende culturen. Zij roeren zich niet alleen in politiek. Maar ook in de psychiatrie komt er een beweging op gang. In Nederland is Jan Foudraine met zijn boek “Wie is van hout” erg bekend geworden. Als studenten verslinden wij zijn boek. Hij betoogt in zijn boek dat in de psychiatrie de schizofrene mens ten onrechte alleen als patiënt wordt beschouwd. Er komt een beweging van anti-psychiatrie op gang waarbij hij het medisch model, dat de basis vormt van de psychiatrie, bestrijdt of ter discussie stelt. In Duitsland gaat dat nog veel verder dan bij ons. Het voert te ver om hier verder op in te gaan. Wilt u meer hierover lezen verwijs ik u naar de eindnoten.[i]
Binnen de kerk in het algemeen leeft in deze tijd, en ook daarvoor, sowieso al de gedachte dat gelovigen geen psycholoog of psychiater nodig hebben. De gaven van de Heilige Geest in een ambtsopdracht overstijgen de vermogens van genoemde specialisten. De kerk in het algemeen heeft zich al jaren trouwens voor dergelijke ontwikkelingen in de samenleving afgesloten. De diepere betekenis van deze onrust is daar nooit goed doorgedrongen. Maar in mijn directe omgeving ben ik toen direct al een aantal mensen tegengekomen, die dringend hulp van genoemde hulpverleners nodig hebben gehad. Daar heeft men gelukkig wel naar mij geluisterd. Nu terugkijkend stel ik vast dat de kerk dergelijke standpunten stap voor stap achter zich heeft gelaten.
In diezelfde periode heeft de huisartsgeneeskunde in Nederland eenzelfde ontwikkeling doorgemaakt: De mens centraal stellen. De mens is meer dan zijn lever of zijn hart. Het gaat om de behandeling van de hele mens. Zo hebben huisartsen tegenover specialisten hun eigen identiteit bepaald. Bijvoorbeeld een patiënt met rugpijn is meer dan zijn pijn. Wees ook nieuwsgierig naar de context van zijn hulpvraag. Eind jaren zestig gaat deze context ook stormachtig veranderen. Mij heeft deze veranderingen in het vak ook sterk beïnvloed. Mijn definitieve keuze om huisarts te worden is toen gemaakt. Want aan het einde van mijn coassistent- schappen neurologie heb ik een opleidingsplaats voor neuroloog aangeboden gekregen in het AZG[ii]. Maar daar heb ik geen gebruik van gemaakt. Wel heb ik in deze tijden de wens samen met mijn vrouw eerst een paar jaar ontwikkelingswerk te gaan doen voor dat ik me als huisarts wil vestigen. Dat wordt zeker ook beïnvloed door de tijdgeest en door een studievriend. Maar het is ook een hele diepe wens van ons zelf. Na mijn afstuderen in november 1973 is het er toch niet van gekomen. Ik ben toen net Priester in de gemeente Groningen Noord geworden. Verantwoordelijken binnen de gemeente hebben toen sterk benadrukt dat ik onmisbaar zou zijn.
Wij zijn toen weer loyaal geweest en hebben ons daar bij neergelegd. Maar de pijn voelen we nog. Ik heb toen mijn militaire dienstplicht vervuld.
Foto met allemaal enthousiaste collegae....
Een van de befaamde oefeningen: leren wachten.
En dan had ik niet eens zo slecht, hoor.
Dit militaire systeem heb ik een jaar lang verfoeid. Gelukkig heb ik na een jaar deze dienst weer kunnen verlaten, omdat ik een huisartsenpraktijk in de stad Groningen heb kunnen overnemen gelegen aan de Emmasingel 19.[iii]
Het toeval wil dat mijn voorganger in deze praktijk ooit ook tot een twijg van een Apostolische Beweging heeft behoord. Nog even tussendoor: in de spreekkamer geen computer, geen internet. Dus papieren patiëntenkaarten en handgeschreven recepten ( en dat met mijn handschrift....).Wel al praktijk assistente. Ook avond- en weekend dienstregelingen. Nachtdienst eigen praktijk.....
Tot slot van dit blog zij nog vermeld dat er toenemende spanningen met de lokale leidinggevende zijn ontstaan. Bepaalde autoritaire gedragingen waarbij trouwe eenvoudige zielen zijn vernederd, heb ik niet kunnen accepteren. In latere gesprekken onder vier ogen blijkt er ook geen enkele ruimte voor zelfreflectie van betrokkene. Het is zelfs zo dat vele jaren later, als wij al in Amersfoort wonen, ik een brief heb ontvangen van een zuster die pleit voor haar eigen zus die door betrokkene zo slecht is behandeld dat zij de kerk heeft verlaten. Ik ben direct in de pen geklommen. En heb haar verteld dat deze gebeurtenis nog op mijn netvlies staat. Namelijk, ik ben er bij geweest dat zij in de consistorie en plein public ernstig is vernederd. Ik heb toen niets gezegd. Ik voel nu nog de plaatsvervangende schaamte. Heb haar een gesprek aangeboden. Later schrijft deze bewuste vrouw mij terug dat zij is blij met mijn brief en een gesprek niet nodig is. Gedane zaken nemen geen keer, denk ik dan. Maar het is wel een heel belangrijke les voor mij zelf geweest.
Mijn groot baken in Opziener Lakerveld heeft daarin later getracht te bemiddelen tussen deze leidinggevende en mij. Maar er is niet veel veranderd. In die tijd kent men binnen de kerk het begrip coaching nog niet. En toch laat je het weer gebeuren. Wij zijn natuurlijk helemaal ingebed in familie en in zo’n gemeente. We kiezen dan gemakkelijker voor het harmonie model en conformeren we ons aan het systeem. Opvallend is ook dat ik toen wel al een uitgesproken mening heb over het vervullen van de dienstplicht binnen een voor mij verfoeilijk militaristisch systeem, maar dan wel relatief mild ben over situaties in de kerk waar vergelijkbare patronen zichtbaar zijn!
En maar blijven denken dat dit de enige uitweg is voor een volgeling van Jezus Messias…..
[i] https://nl.wikipedia.org/wiki/Jan_Foudraine https://nl.wikipedia.org/wiki/Antipsychiatrie_in_Nederland https://de.wikipedia.org/wiki/Sozialistisches_Patientenkollektiv https://en.wikipedia.org/wiki/Anti-psychiatry [ii] AZG = Academisch Ziekenhuis Groningen. Prof. Dr. J. Droogleever Fortuyn zwaait destijds de scepter over de kliniek. Zijn echtgenote is de bekende dichteres M. Vasalis die prachtige gedichten heeft nagelaten. Zeer lezenswaard: https://vasalis.nl/index.php/gedichten/ [iii] Inmiddels zijn alle prachtige historische panden aan dit gedeelde van de Emmasingel, die stammen uit het einde van de 19e en het begin van de 20e eeuw, afgebroken. En zij zijn vervangen door dehumaniserende kantoorgebouwen.